De warme tuin
Stel je voor: een ecologische buurtmoestuin waar bejaarde bewoners van een woonzorgcentrum een praatje maken met buurtbewoners en vrijwilligers van lokale verenigingen, terwijl ze vanop een bankje de leerlingen van een nabijgelegen school gadeslaan. De West-Vlaamse gemeente Meulebeke stampte met ‘De Warme Tuin’ een inspirerend project uit de grond, dankzij de deskundige begeleiding van Velt en met de hulp van zowat het hele dorp.
Alles begon met een 5000 vierkante meter groot perceel, vlak naast woonzorgcentrum de Zonnewende in Meulebeke dat in eigendom is van woonzorggroep GVO. De Zonnewende, en haar 150 bewoners, wilden verder gaan dan de klassieke zorgtuin: ze wilden hun poort ook letterlijk openzetten voor de buitenwereld, als volkstuintje dus. Het geheel zou aangelegd worden naast de nieuwe hondenweide die de gemeente eerder gerealiseerd had.
“Door de intussen goed ingeburgerde concepten van de zorgtuin en de samentuin te combineren, is de ‘warme tuin’ een uniek en innovatief concept dat alle generaties van de gemeente samenbrengt”, vertelt Carina Govaert van Velt. “Uitzonderlijk aan het project in Meulebeke is dat de betrokkenheid en het enthousiasme van de Meulebekenaars zo groot is”, zegt ze. Hoe Danny Bossuyt, schepen van onder meer Klimaat en Leefmilieu in de gemeente, dat verklaart? “Zelfs in een landelijke gemeente als de onze, snakken veel mensen naar groen omdat ze geen eigen tuin hebben. En bovendien blijven we sociale wezens: elkaar ontmoeten geeft energie.”
De kracht van onderuit
Begin oktober werd de warme tuin officieel boven de doopvont gehouden en kwamen twee lokale scholen pompoenen oogsten, onder het goedkeurend oog van de bewoners van het woonzorgcentrum. Er was poëzie, er was animatie en muziek. Kortom: het was gezellig. het braakliggend stukje grond werd een erg warme plek. Maar: hoe pak je dat nu aan als lokaal bestuur?
“Het project was er voor ons een zonder voorgaande”, zegt schepen Bossuyt. “We waren dan ook heel blij dat we konden rekenen op de ruime expertise van Velt (de helft van de ondersteuning door Velt werd gefinancierd door de provincie West-Vlaanderen, de andere helft betaalde de gemeente zelf).” Zo hielp Velt om buurtbewoners, verenigingen, scholen en de bewoners van het woonzorgcentrum samen te brengen. “Niet evident in een door corona geplaagd jaar”, weet Carina, “maar het is gelukt: heel wat mensen namen voor het eerst in hun leven deel aan een videocall en vanuit de groep kwamen er prachtige ideeën over de aanleg van de tuin en mogelijke invullingen van de site”.
Goede afspraken maken goede vrienden. En daarom is een reglement van groot belang voor elke samentuin. “Velt heeft al ruim 10 jaar ervaring met dit soort projecten, en heeft een voorbeeldreglement in petto. Dat maakt dat je niet helemaal van nul moet beginnen”, legt Carina uit. “En hoewel we enkele minimumvereisten hebben rond het ecologische, gifvrije en publieke karakter van zo’n tuin, laten we toch ook veel ruimte aan de tuiniersgroep zelf, en de gemeente om specifieke afspraken te maken”, zegt ze.
“Die manier van werken was een vuurproef voor ons”, zegt schepen Bossuyt. “Als je beslissingen in handen legt van de buurt, dan betekent dat ook dat je ze zelf een beetje uit handen moet geven - en dat is in het begin aftasten, maar uiteindelijk sta ik versteld van het enthousiasme en de verantwoordelijkheidszin van onderuit. Samen kunnen we bergen verzetten”, vertelt Bossuyt. Carina bevestigt: “doordat iedereen mee aan de tekentafel zit, wordt het een project van alle Meulebekenaren: de betrokkenheid en het engagement groeien, maar ook de sociale controle, het aantal frisse ideeën, de kennis die uitgewisseld kan worden…”
Tot slot valt het belang van de juiste mensen niet te onderschatten om het project te doen slagen. “Hier was dat Velt-lesgever als Stijn Cottenier, die de groep echt van bij de start heeft begeleid: het ontwerpproces, het zaaien, de groep vormen. Zo'n ervaren (praktijk)begeleider is echt goud waard”, weet Carina. “Ook het personeel van de groendienst (met diensthoofd Tim Bogemans) en de Milieudienst (met diensthoofd Lynn Busschaert) hebben met hun enthousiasme en kunde de basis gelegd voor het succes“, vult Danny aan.
Dromen van een oogstfeest
En nu? Velt biedt 1 jaar moestuinbegeleiding aan de tuiniers, met een theoriecursus in de winter. En na de winter kan er weer gezaaid worden. Plan is om dan ook geïnteresseerde bewoners van het woonzorgcentrum mee te laten tuinieren, in op maat gemaakte bakken. Zo kan wie wil niet alleen genieten van de activiteit rond het woonzorgcentrum, maar ook zelf de handen uit de mouwen steken - of hun eigen moestuin ervaringen delen met de jongere generaties.
“We hopen op een vruchtbare oogst en dromen alvast van een gezellig oogstfeest, waar we met alle Meulebekenaren kunnen klinken op dit mooie project. Dit smaakt letterlijk naar meer”, besluit Danny Bossuyt.